ضرورت والعصر خاصه در دانشگاه

امروز ما ضرورت والعصر را از دریچه‌ی رهنمودهای حضرت آقا در دیدار عید غدیر سال 84 با اساتید و دانشجویان دانشگاه امام صادق ^{علیه السلام} می‌بینیم. ایشان در این سخنرانی تبیین عمیق و متفاوتی از واقعه غدیر و در پی آن دوران غیبت حضرت صاحب الزمان ارائه می‌دهند.به اهمیت علم و قدرت ناشی از آن برای پیشبرد انقلاب اسلامی اشاره دارند و نهایتا بر علوم انسانی تاکید کرده و چشم انداز مرجعیت علمی را برای پدیده ممتازِ دانشگاه امام صادق‌^{علیه السلام} ترسیم می‌کنند. از ما می‌خواهند حرکتی در علم به وجود بیاوریم.

اگر کمی چشم باز کنیم موقعیت بسیار حساس، تاثیرگذار و تاریخ‌ساز دانشگاه امام صادق^{علیه السلام} را می‌بینیم.وقتی به ظرفیت‌ها و استعدادهای دانشگاه نگاه می‌کنیم؛ وقتی وظیفه و جایگاه‌اش را می‌بینیم و شرایط کنونی را مد نظر قرار می‌دهیم؛ اندوهگین می‌شویم که چرا این استعدادهای ویژه مجتمع در یک جمعی به این مبارکی شکوفا نشده و انسجام ندارد.

به علاوه، به حق و انصاف نهاد آموزش را در این میان بسیار موثر و مهم می‌یابیم. بالاخص وقتی که علم را نور بدانیم و آموزش را گره خورده با تزکیه نفس و تربیت نفوس.بر کسی پوشیده نیست که نقص‌های جدی بر این نهاد در دانشگاه وارد است. البته نباید این سخن به معنای نادیده گرفتن زحمات و ثمرات ارزشمند آن تلقی شود.بلکه عمق نگاهی که در ابتدای کلام اشاره شد انتظار بالاتری را ایجاد می‌کند.

در ارزیابی‌های ما در واحد جهاد علمی بسیج دانشجویی این نکته خود را نشان داد که در نهاد آموزش از دو بعد نیاز به اصلاح داریم یکی قالب،ساختارها و شیوه‌های آموزش و دیگری محتوای آموزشی.البته لازم است اشاره کنم که جلسه‌ای در این باب با معاون محترم آموزش دانشگاه جناب آقای دکتر محمد‌زاده هم داشته‌ایم و ایشان نیز واقف به مسئله بودند. اما حرکت دادن ساختار عظیم و پیچیده دانشگاه از طرق رسمی کار بسیار دشوار و زمانبری است. در حالی که حرکت‌های دانشجویی، غیر رسمی و غیر اداری بسیار موثرتر است. به ویژه در دانشگاه ما که تقوای الهی مرزها و جدایی بین مسئولین و اساتید و دانشجویان را برداشته و همه در یک صف نماز جماعت می‌ایستیم.لذا بر اساس این تبیین والعصر خود را مکمل و یاری‌گر نهاد آموزش دانشگاه می‌داند.

 ساختار و شیوه آموزشی مطلوب را در افق شیوه سنتی و اسلامی علم آموزی و دانشگاه اسلامی باید جست و جو کرد. الگویی که ضامن رهایی از دانشگاه و علم آموزی منبعث از مدرنیته باشد. در این بعد در مجموعه تلاش‌هایی که والعصر نام گرفته به دنبال دو هدف در هم تنیده هستیم اول عمیق‌ کردن شناخت خود از شیوه علم‌آموزی اسلامی و دوم اجرای آن به اندازه توفیقی که روزی می‌شود.

اما در بعد محتوای آموزش، ما معتقدیم برای حرکت به سمت مرجعیت علمی و به دست آوردن ظرفیت پرداخت جدی به علوم انسانی و امکان تفکر عمیق و چاره ساز در بحث‌های علم دینی، تحول در علوم‌انسانی و تمدن سازی به سه حوزه محتوایی نیاز است. محتوای دروس حوزوی، محتوای رشته‌های تخصصی علوم انسانی و محتوای دروس تمدنی. البته تفکیکی که صورت گرفته در مقام تسهیل بیان مقصود است.مگرنه تفکر و علم به این صورت قابل تفکیک نیست. دو حوزه دروس حوزوی و رشته تخصصی علوم انسانی در نظام آموزشی دانشگاه مورد توجه واقع شده و دانشجویان همه علاوه بر دروس تخصصی خود معارف اسلامی نیز می‌خوانند اما به اذعان اساتید این دو حوزه علاوه بر نقص ساختاری که اشاره شد از فقر محتوایی جدی نیز رنج می‌برد. به این معنا که برخی موضوعات اساسی و ضروری اصلا مطرح نمی‌شود و برخی سرفصل‌ها نیز سطحی و یا با شیوه‌ای نادرست ارائه می‌شود.حوزه سوم که محتوای دروس تمدنی نامیده شد سرفصل‌ها و موضوعاتی است که مجال و امکان تفکر در برون رفت از هژمونی تفکری، فرهنگی و تمدنی غرب را فراهم می‌کند به عبارت دیگر محتواهایی است که دروس تخصصی علوم انسانی را عمق می‌بخشد و دروس و محتوای حوزوی را استنطاق می‌کند تا بستری برای تفکر در نسبت ما و غرب در عرصه‌های مختلف تفکری، علمی، هویتی، فرهنگی و تمدنی شود. بحث‌های مثل تحلیل و تبیین انقلاب اسلامی، نسبت ما و غرب،تحلیل‌های تاریخی مواجه ما و غرب،حکمت تاریخ اسلامی، فلسفه‌ غرب، فلسفه‌ اجتماعی غرب، تمدن‌سازی و نسبت علوم انسانی با آن، فلسفه علم و تاریخ علم،دین شناسی،بررسی نظامات اجتماعی غرب(اقتصادی، سیاسی و...)،مبانی فلسفی علوم انسانی مدرن،تاریخ تکوین علوم انسانی، تببین بحث ولایت و تمدن‌سازی و ...

 در واحد جهاد علمی بسیج دانشجویی ساز و کار خاصی برای برنامه‌ریزی آموزشی در سه حوزه‌ی مذکور طراحی شده که ریشه در تجربه طولانی‌اش دارد. توضیح سیستم برنامه‌ریزی آموزشی مجال دیگری را می‌طلبد. با استفاده از این ساز و کار ما تا به امروز بیشتر در حوزه محتوای دروس تمدنی ورود کرده‌ایم. و برنامه‌های محدودتری را در دو حوزه دیگر داشته‌ایم. چرا که این حوزه در دانشگاه مورد غفلت واقع شده است. در حالی که توان گرم کردن تنور تفکر و خروج از سردی رخوت علمی بیشتر از این حوزه بر می‌آید.